...Και πάλι για τη βία

του Σταύρου Κωνσταντακόπουλου*

Οι κοινωνίες δεν ειρηνεύουν εύκολα και, όταν το κάνουν, αυτό δεν είναι συνήθως αποτέλεσμα μιας απλής επίκλησης, ενός απλού ευχολογίου αποβολής της βίας. Το κάνουν, για παράδειγμα, όταν το εμπόριο αποτελεί την κύρια δραστηριότητά τους, εφόσον, όπως όλοι γνωρίζουμε, οι εμπορικές δραστηριότητες δεν μπορούν να σταθούν όταν ασκείται βία. Το κάνουν, επίσης, όταν οι πολλοί φαίνεται ότι μπορούν να απολαύσουν τα οφέλη μιας έστω και σχετικής υλικής ευδαιμονίας. Όταν οι άνθρωποι ρίχνονται στο κυνήγι αυτής ακριβώς της υλικής ευδαιμονίας, μπορεί να γίνονται ανταγωνιστικοί, >>>

μπορεί να τους διακατέχει μια τεράστια αγωνία αν θα τα καταφέρουν, να γίνονται τελικά και δυστυχισμένοι, όμως δεν βιαιοπραγούν.

Διόλου πρωτότυπα, λοιπόν, ισχυρίζομαι ότι όση πέραση και να έχει ο διαφωτισμός, που πιστεύει ότι οι ανθρώπινες σχέσεις μπορούν να ρυθμιστούν από τον διάλογο και την πειθώ, αν δεν συντρέχουν και κάποιοι υλικοί όροι και βέβαια οι στάσεις και οι προσδοκίες που οι όροι αυτοί γεννάνε, τότε ο διαφωτισμός από μόνος του δεν μπορεί και πολλά. Η βία, δυστυχώς, δεν έλειψε ποτέ ολοσχερώς από τις κοινωνίες. Μόνον που υπήρξαν κοινωνίες που την περιόρισαν στο ελάχιστο και άλλες που την είδαν να αυξάνεται και να παίρνει όλες τις δυνατές μορφές: κοινωνικές, πολιτικές κ.ά.

Στις κοινωνίες σε οικονομική κρίση, όπως η σημερινή ελληνική, τα κρούσματα βίας πολλαπλασιάζονται. Συνήθως πρόκειται για κρούσματα που γεννά η ανέχεια, αλλά αυξάνονται και εκείνα που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν πολιτικά. Το να αγνοείς το οικονομικό υπόστρωμα των κρουσμάτων πολιτικής βίας και να τα καταδικάζεις, το να θέλεις να τα αφανίσεις χωρίς ταυτόχρονα να καταβάλλεις προσπάθειες να θεραπεύσεις τις αιτίες που τα γεννάνε, συνιστά άσκοπη φλυαρία.

Το παράδοξο είναι ότι σε αυτήν την τελευταία επιδίδονται συνήθως οπαδοί απόψεων που η ιστορική τους επικράτηση συνοδεύτηκε από φαινόμενα απαράμιλλης βίας. Οι φιλελεύθεροι πρωτεύουν στην καταδίκη της βίας και καμώνονται ότι ξεχνούν ότι η επικράτηση της αστικής τάξης υπήρξε εξαιρετικά βίαιη. Δεν ισχυρίζονται καν ότι, όσο βίαιη και αν υπήρξε η απαρχή της αστικής κυριαρχίας, πρόκειται για ένα φαινόμενο του μακρινού παρελθόντος που πρέπει να αφανιστεί από τις σύγχρονες κοινωνίες. Προτιμούν να παρουσιάσουν τη δική τους ιστορία ως μια ιστορία αναίμακτη και τους ίδιους ως τους άσπιλους τιμωρούς και της παραμικρής βίαιης παρέκκλισης.

Απαρνούμενοι το παρελθόν τους, στιγματίζουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους της Αριστεράς ως τους πρωτοφανέρωτους εισαγωγείς της βίας στις κοινωνίες μας. Επιπλέον, δεν παριστάνουν ότι αγνοούν μόνον τη δική τους ιστορία, αλλά και την ιστορία συνολικά, και έτσι εξομοιώνουν τη βία της Αριστεράς με τη βία της Άκρας Δεξιάς.

Μόνον που η βία της Αριστεράς υπήρξε σχεδόν πάντοτε αμυντική και δεν επιτέλεσε άλλο ρόλο από αυτόν του μέσου. Τον ρόλο της μαμής τής ανέθεσε στο Κεφάλαιο ο Μαρξ και όχι τον ρόλο της μάνας. Στην κουλτούρα της Αριστεράς η βία υπήρξε το αναγκαστικό και αναπόφευκτο συμπλήρωμα και όχι η εξ υπαρχής και από μόνη της ζωοδότρα.

Στην Άκρα Δεξιά, αντίθετα, η βία αποτέλεσε και αποτελεί από μόνη της καθαρτήρια δύναμη. Προορίζεται και είναι ικανή να τιμωρήσει το φαύλο πολιτικό σύστημα, να αφανίσει τις σκουριές και να προσδώσει ξανά στην κοινωνία τη λάμψη που η κάθε είδους παρακμή, φυλετική ή άλλη, της αποστέρησε. Όλα αυτά χωρίς να αλλάξει το παραμικρό στη δομή της κοινωνίας, οι πλούσιοι παραμένοντας πλούσιοι και οι φτωχοί παραμένοντας φτωχοί.

Για την Άκρα Δεξιά η βία είναι το ιδεολογικοπολιτικό της πρόγραμμα και ταυτόχρονα η ίδια της η ύπαρξη. Όσο στενάχωρη κι αν μας είναι η φαντασίωση κάποιων συμπολιτών μας που βλέπουν στους χρυσαυγίτες βουλευτές τούς βίαιους τιμωρούς που θα επιφέρουν την κάθαρση στους κόλπους του κοινοβουλίου, πρέπει να παραδεχτούμε ότι οι συμπολίτες μας αυτοί δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να τους βλέπουν έτσι όπως οι ίδιοι παρουσιάζονται.

* Ο Σταύρος Κωνσταντακόπουλος διδάσκει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
http://www.alterthess.gr/content/kai-pali-gia-ti-bia