Σκουριές. "Τοξική επένδυση" - μέρος 2ο

Βαθιά ανησυχία στη Χαλκιδική προκάλεσε η έκθεση των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος για τα έργα και τις ημέρες τής «Ελληνικός Χρυσός», που δημοσίευσε η «Εφημερίδα των Συντακτών» τη Δευτέρα. Στο ρεπορτάζ, που έκανε τον γύρο του διαδικτύου, η εταιρεία απάντησε με ανακοίνωση, στην οποία επιτίθεται στην εθνική αρχή περιβαλλοντικού ελέγχου: «Η έκθεση ελέγχου εδράζεται σε εσφαλμένο νομικό καθεστώς, εσφαλμένες και πλημμελείς τεχνικές παραδοχές, είναι αναιτιολόγητη και, πάντως, έχει εκδοθεί κατά πλάνη περί τα πράγματα». Η εταιρεία πάντως δεν απαντά στις αιτιάσεις >>>

 

των Επιθεωρητών και περιορίζεται να δηλώσει πως έχει υποβάλει τις απαντήσεις της στους Επιθεωρητές στις 16/2, χωρίς ωστόσο να τις δημοσιοποιεί (ολόκληρη η Επιστολή της «Ελληνικός Χρυσός» στην «Εφ.Συν.»).

Το δημοσίευμα της «Εφ.Συν.» που έκανε τον γύρο του Διαδικτύου και προκάλεσε την αντίδραση της «Ελληνικός Χρυσός»

Συντάκτης: 

Ντίνα Δασκαλοπούλου

Νέα ντοκουμέντα 

Σήμερα φέρνουμε στη δημοσιότητα την έκθεση των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος για τα μεταλλεία Μαντέμ Λάκκου (ανενεργό) και Μαύρων Πετρών (ενεργό), το εργοστάσιο εμπλουτισμού και τις λιμενικές εγκαταστάσεις στο Στρατώνι, τον χώρο Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων στον Κοκκινόλακκα. 

Η έκθεση κοινοποιείται στην εταιρεία στις 16 Ιανουαρίου και αφορά τις δραστηριότητες της «Ελληνικός Χρυσός» από τον Οκτώβριο του 2012 μέχρι και τον Αύγουστο του 2014. Σημειώνουμε και πάλι ότι η έκθεση δεν συνιστά πόρισμα, αλλά κλήση της εταιρείας σε απολογία. Το πόρισμα αναμένεται να εκδοθεί μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας.

Το εργοστάσιο εμπλουτισμού έχει δυναμικότητα 250.000 τόνων μεταλλεύματος από το μεταλλείο των Μαύρων Πετρών. Λειτουργεί Δευτέρα έως Παρασκευή σε τρεις βάρδιες, ενώ οι μονάδες κατεργασίας αποβλήτων είναι συνεχούς λειτουργίας. 
Το μετάλλευμα, αφού υποστεί επεξεργασία, διαχωρίζεται σε γαληνίτη και σφαλερίτη. Τα παραγόμενα προϊόντα προωθούνται προς πώληση στο εξωτερικό. Ο,τι δεν πωλείται χρησιμοποιείται για ενίσχυση των στοών ή εναποτίθεται στις λίμνες «Σεβαλιέ», μέχρι να λειτουργήσει ο ΧΥΤΕΑ του Κοκκινόλακα. Οι αυτοψίες των επιθεωρητών διενεργήθηκαν τον Οκτώβριο του 2012, τον Σεπτέμβριο του 2013, τον Γενάρη, τον Μάη και τον Αύγουστο του 2014.

Οπως σημειώνουν οι επιθεωρητές: «Τα δείγματα που ελήφθησαν στις 23/10/2013 απεστάλησαν για αναλύσεις στο Γενικό Χημείο του Κράτους και σε διαπιστευμένο ιδιωτικό εργαστήριο. Από τα Δελτία Δεδομένων Ασφαλείας της εταιρείας και τα αποτελέσματα των δειγμάτων προκύπτει επικινδυνότητα των προϊόντων. Στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων δεν γίνεται καμία αναφορά σε επικινδυνότητα.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην έχουν περιληφθεί στην ΚΥΑ ΕΠΟ σχετικοί όροι αναφορικά με την υποχρέωση της εταιρείας να τηρεί μέτρα για τον ασφαλή χειρισμό των προϊόντων, την ασφαλή μεταφορά τους και μέτρα προστασίας των εργαζομένων. Η επικινδυνότητα των προϊόντων της δραστηριότητας (τοξικότητα για τον άνθρωπο κατηγορίας 1, επικινδυνότητα για το περιβάλλον κατηγορίας 1), σε συνδυασμό με το μεγάλο μέγεθος των ποσοτήτων τους επιτείνει τους εν δυνάμει κινδύνους κατά τη διαχείρισή τους».

Οι επιθεωρητές καταλήγουν πως τα προϊόντα είναι επικίνδυνα για την υγεία και το υδατικό περιβάλλον, οξείας τοξικότητας και κατατάσσονται στις περιβαλλοντικά επικίνδυνες στερεές ύλες. Τονίζουν επίσης πως δραστηριότητες που διαχειρίζονται τέτοια υλικά εκτός μεταλλευτικών χώρων και σε πολύ μικρότερες ποσότητες υποχρεώνονται να λαμβάνουν πρόσθετα μέτρα.

Καθ’ υπέρβασιν

Ωστόσο, η εταιρεία υποβάλλει ετήσιες Εκθέσεις Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης του έργου. «Τι ακριβώς γίνεται μ’ αυτές;», ρωτήσαμε τον πρόεδρο του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Αριστοτέλη, Γιώργο Ζουμπά. «Οι τιμές του pH, του ολικού μολύβδου και του ολικού ψευδαργύρου υπερέβαιναν το ανώτατο όριο», απαντά ο κ. Ζουμπάς.

«Οπως διαπίστωσαν οι επιθεωρητές, η εταιρεία συγκρίνει τα αποτελέσματα των αναλύσεων των υγρών αποβλήτων με τη σχετική απόφαση νομάρχη και όχι με αυτά που θέτει ο όρος της ΚΥΑ ΕΠΟ. Ομοίως, συγκρίνει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των επιφανειακών υδάτων με τα όρια της νομαρχιακής απόφασης και όχι με τα Πρότυπα Ποιότητας Περιβάλλοντος. Για τα μέταλλα μετράει τη συγκέντρωσή τους εν διαλύσει κι όχι την ολική, με αποτέλεσμα να μετρώνται μικρότερες τιμές συγκεντρώσεων από τις πραγματικές.

»Ετσι, δεν μπορεί να αποτιμηθεί σωστά η ποιότητα των υγρών αποβλήτων όσο και των υδάτων όπου καταλήγουν τα απόβλητα, δεν εντοπίζονται τυχόν επιβαρύνσεις και η εταιρεία δεν χρειάζεται να επανορθώσει. Ως προς τα αδρανή απόβλητα, ο έλεγχος γινόταν βάσει ενός και μόνου ετησίου δείγματος, ενώ δεν υπάρχει σχέδιο ελέγχου με εγκεκριμένα πρότυπα».

Οπως εξηγεί ο κ. Ζουμπάς, «η εταιρεία χαρακτηρίζει τα απόβλητα ως προς την εν δυνάμει επικινδυνότητά τους χωρίς να έχει διενεργήσει όλες τις προβλεπόμενες αναλύσεις. Αντί της ταξινόμησής τους σύμφωνα με την αντίστοιχη απόφαση, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη τα επικίνδυνα χαρακτηριστικά τους, προέβη σε δοκιμές σύμφωνα με τα κριτήρια για την υγειονομική ταφή αποβλήτων.

Από τα αποτελέσματα που έδωσε το Γενικό Χημείο του Κράτους, στα τέλματα εντοπίστηκαν απόβλητα τοξικά στην αναπαραγωγή (μπορούν να βλάψουν τη γονιμότητα ή το έμβρυο), άλλα που μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στα όργανα ύστερα από παρατεταμένη ή επανειλημμένη έκθεση κι άλλα που είναι τοξικά για τους υδρόβιους οργανισμούς με μακροχρόνιες επιπτώσεις».

ΧΥΤΕΑ

Τα απόβλητα θα θάβονταν στη θέση Κοκκινόλακκας, όπου θα δημιουργηθεί χώρος υγειονομικής ταφής επικίνδυνων αποβλήτων. Το τι ακριβώς συνέβη εξηγεί η κ. Ιγγλέζη: «Οι εργασίες ξεκίνησαν χωρίς να έχει εγκριθεί το Προσάρτημα Τεχνικής Μελέτης Εγκατάστασης. Δεν παρευρισκόταν φορέας ελέγχου, δεν είχαν κατασκευαστεί τα κατάλληλα πεδία δοκιμών και δεν καταγράφονταν τα αποτελέσματα των ελέγχων. Εκ των υστέρων προχώρησε η αδειοδότηση και τον έλεγχο στον υπό κατασκευή ΧΥΤΕΑ ανέλαβε ιδιωτική εταιρεία χωρίς εξειδίκευση και πιστοποίηση, ελλείψει τέτοιου φορέα στην Ελλάδα. Να τονίσω επίσης ότι η εταιρεία δεν υπέβαλλε ετήσιες εκθέσεις παραγωγού αποβλήτων».

Προβλήματα όμως υπάρχουν και στη διακίνηση των προϊόντων. Ο κ. Ζουμπάς μάς μεταφέρει τι εντόπισαν οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος: «Ο σφαλερίτης διακινείται χύδην, απευθείας στα αμπάρια, από το λιμάνι του Στρατωνίου προς Ιταλία και Βουλγαρία. Κανονικά διακινείται με αδιαπέραστα και κλειστά κοντέινερ.

Ο γαληνίτης διακινείται με φορτηγά, σε αντίθεση με τα προβλεπόμενα. Από τον Γενάρη του 2012 μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2013 επικίνδυνα υλικά από το λιμάνι του Στρατωνίου διακινήθηκαν από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης χωρίς να έχει δηλωθεί η επικινδυνότητά τους στο Λιμεναρχείο. Καμία από τις προβλεπόμενες διαδικασίες από τον Διεθνή Ναυτικό Κώδικα δεν τηρήθηκε».

Σύλλογος Περιβάλλοντος, Πολιτισμού και Ποιότητας ζωής Ολυμπιάδας: «Μεγαλύτερη η ευθύνη της ίδιας της Πολιτείας»

Στο θέμα παρεμβαίνει με αναφορά προς το υπουργείο Περιβάλλοντος, το Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και την Επιθεώρηση Μεταλλείων ο Σύλλογος Περιβάλλοντος, Πολιτισμού και Ποιότητας ζωής Ολυμπιάδας:

«Η “Ελληνικός Χρυσός” δεν είναι συνεπής έναντι πολλών θεσμικών της υποχρεώσεων, δεν τηρεί πολλούς από τους Εγκεκριμένους Περιβαλλοντικούς Ορους και ουσιαστικά παρανομεί.

Στις 3/4/2013 ένα ολοσέλιδο πρωτοσέλιδο πανελλήνιας κυκλοφορίας εφημερίδας (“Εφημερίδα των Συντακτών”) αναφέρεται με πλήθος οπτικού υλικού και στοιχείων σε εκτεταμένες όξινες απορροές από τις εγκαταστάσεις της “Ελληνικός Χρυσός” και τελικό αποδέκτη τον χείμαρρο Μαυρόλακκα, ο οποίος μετά από σχετικά μικρή απόσταση εκβάλλει δίπλα στην Ολυμπιάδα.

»Ο θόρυβος που προκλήθηκε τότε ήταν πολύ μεγάλος και οι αρνητικές επιπτώσεις στο τουριστικό χωριό μας τεράστιες. Ολοι μας γνωρίζαμε βέβαια ότι η πραγματική αιτία ήταν το γεγονός ότι η Εταιρεία, αν και είχε προβεί ήδη από το 2007 έως και το 2009 στην πώληση του έτοιμου και στοκαρισμένου από χρόνια στην Ολυμπιάδα χρυσοφόρου αρσενοπυρίτη, αδιαφορώντας πλήρως για το περιβάλλον, δεν δαπάνησε ένα ελαχιστότατο ποσό για τον καθαρισμό και την εξυγίανση των χωμάτινων λεκανών των αρσενοπυριτών, ως όφειλε άλλωστε από τη συμβατική της υποχρέωση.

»Η “Ελληνικός Χρυσός” με επίσημο δελτίο Τύπου την ίδια ημέρα (3/4/2013) απέκρυψε την πραγματικότητα, το απέδωσε μάλιστα ως “πρόβλημα από παλαιότερες δραστηριότητες” κι ενημέρωνε ότι “η πλήρης αποκατάσταση έχει ενταχθεί, και μάλιστα κατά προτεραιότητα στο επενδυτικό μας πλάνο”. Σήμερα, δύο χρόνια μετά (κι έξι χρόνια μετά την πώληση του χρυσοφόρου αρσενοπυρίτη), οι άδειες χωμάτινες λεκάνες και τα πρανή των λεκανών εμποτισμένα με υπολείμματα αρσενικού είναι εκεί και ο κίνδυνος παρόμοιων φαινομένων όξινων απορροών για την Ολυμπιάδα παραμένει. Ως σήμερα, στον παλαιό χώρο απόθεσης στείρων στο Φιρέ, ενώ προβλέπεται πλήρης απομάκρυνση των υλικών, η εταιρεία έχει παράνομα εναποθέσει επιπλέον τεράστιες ποσότητες, πολλαπλασιάζοντας τον όγκο απόθεσης».

Ο σύλλογος παραθέτει στοιχεία και αναφέρεται σε παραβάσεις της έγκρισης περιβαλλοντικών όρων:

•Τίποτα μα τίποτα δεν θυμίζει εικόνα Αποκατάστασης στη Λίμνη Τελμάτων.

•Από τις εγκαταστάσεις του εργοταξίου της Ολυμπιάδας εξέρχονται και εισέρχονται καθημερινά τεράστιος αριθμός φορτωμένων υπερβαρέων οχημάτων προς Στρατώνι και Σταυρό. Ολος ο δρόμος κυρίως για το Στρατώνι, αλλά και οι περιοχές δίπλα στον δρόμο αυτό έχουν σκεπαστεί από σκόνη και λάσπη, οι οποίες εμπεριέχουν διάφορους επικίνδυνους χημικούς επιμολυντές. Η εταιρεία, γνωρίζοντας μάλιστα τις ιδιαιτερότητες και την επικινδυνότητα των μεταφορών αυτών, δεν έχει εγκαταστήσει ράμπα πλύσης υποχρεωτικώς όλων των εξερχομένων οχημάτων.

•Η εταιρεία ήταν υποχρεωμένη να συστήσει ειδική ιστοσελίδα όπου θα δημοσιοποιούνταν σε πραγματικό χρόνο πλήθος μετρήσεων και αναλύσεων διαφόρων παραμέτρων, αλλά και θα ανακοινώνονταν εκεί τα διάφορα αποτελέσματα ελέγχων και επιθεωρήσεων από τις αρμόδιες θεσμοθετημένες Υπηρεσίες Ελέγχου, δεν το έχει πράξει ακόμη.

•Ο σύλλογος καταλογίζει ευθύνες και στην Πολιτεία: «Ακόμη μεγαλύτερη ευθύνη, όμως, ακόμη και από αυτήν της εταιρείας, έχει η ίδια η Πολιτεία, αφού η μη τήρηση από το ίδιο το Κράτος του όρου δ1.39, δηλ. της σωστής λειτουργίας της Επιστημονικής Επιτροπής Ελέγχου Τήρησης Περιβαλλοντικών Ορων, είναι κατ’ εμάς ένας από τους σημαντικότερους λόγους της σημερινής κατάστασης».

Συντονιστικό Φορέων και Συλλόγων Σταγείρων-Ακάνθου: «Συντελείται ένα έγκλημα που απειλεί όλους μας»

Το Συντονιστικό Φορέων και Συλλόγων Σταγείρων-Ακάνθου ενάντια στην εξόρυξη χρυσού μάς έστειλε την παρακάτω επιστολή, σε απάντηση της ανακοίνωσης της «Ελληνικός Χρυσός» που δημοσιεύσαμε την Τρίτη:

«Η “Ελληνικός Χρυσός” προσπαθεί να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα και επικαλείται την τήρηση -από πλευράς της- της νομιμότητας, αμφισβητώντας τα αποτελέσματα μετρήσεων και αυτοψιών. Δεν διστάζει να αμφισβητήσει την επιστημονική επάρκεια των επιθεωρητών και επαναλαμβάνει για πολλοστή φορά ότι η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων είναι πλήρης και τεκμηριωμένη, γεγονός που -ακόμη κι αν ισχύει- δεν συνεπάγεται ότι η εταιρεία τηρεί τους περιβαλλοντικούς όρους.

»Αυτό που πρέπει να καταλάβουν όλοι είναι ότι οι αριθμοί, οι μετρήσεις, οι αναλύσεις, τα όρια επικίνδυνων ουσιών, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες δεν είναι απλές λέξεις. Για εμάς που ζούμε στην περιοχή όλα αυτά μεταφράζονται σε ρίσκο για την υγεία και τη ζωή μας. Η καταστροφική δραστηριότητα και η παραβατικότητα της “Ελληνικός Χρυσός” σημαίνει για εμάς ότι κάπου δίπλα μας -στη θάλασσα, στο ποτάμι, στη γη μας– συντελείται ένα έγκλημα που απειλεί όλους μας».

Γιώργος Ζουμπάς, πρόεδρος δημοτικού συμβουλίου Δήμου Αριστοτέλη: Αντί απαντήσεων, μπαλάκι ευθυνών

Η εταιρεία μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, αντί να απαντήσει για ποιο λόγο ρυπαίνει, παραβιάζει την περιβαλλοντική νομοθεσία και τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε βάρος της υγείας των κατοίκων, με τη γνωστή μέθοδο προσπαθεί να ρίξει τις δικές της ευθύνες στην εφημερίδα που δημοσίευσε την έκθεση, στους επιθεωρητές, στις προηγούμενες εταιρείες (που και εκείνες... φρόντιζαν το περιβάλλον), ακόμη και στην επιστήμη.

Κατερίνα Ιγγλέζη, βουλευτής Χαλκιδικής ΣΥΡΙΖΑ: Η «Ελληνικός Χρυσός» δεν αντέχει τους ελέγχους

Είναι σαφές ότι η «Ελληνικός Χρυσός» δεν αντέχει τους ελέγχους. Είναι επίσης ολοφάνερο ότι δεν μπορεί να επιχειρηματολογήσει και να δικαιολογηθεί. Δεν μπορεί να αντικρούσει στην ουσία τους όσα καταγράφονται στην έκθεση–καταπέλτη των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος. Η εταιρεία αυτοδιαφημίζεται ως χαμηλού κόστους -είναι γνωστό ότι τέτοιες εταιρείες επιβιώνουν μόνο κάνοντας εκπτώσεις σε θέματα ασφαλείας και περιβαλλοντικής προστασίας. Επιβιώνουν μόνο υπό καθεστώς κρατικής προστασίας, αδιαφάνειας και διαφθοράς. Επιβιώνουν, καταπατώντας ακόμη και τους πιο υποτυπώδεις κανόνες, όρους και νόμους περιβαλλοντικής προστασίας.