Σκουριές. Χρυσός εναντίον ΚΑΙ της πολιτιστικής κληρονομιάς

Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Μεγαλοπαναγιωτών Θεσσαλονίκης

Ιστορικό και Λαογραφικό μουσείο Ρεβενικίων, Μεγάλης Παναγίας

Με αυτοψίες-μαϊμού και… παραγγελιές, προσπάθησαν να καταστρέψουν και τον αρχαιολογικό χώρο στις Σκουριές – Σε εγρήγορση για την υπεράσπισή του. Μετά το δάσος των Σκουριών, τα νερά του Κακάβου, τον αέρα που θα γεμίσει με χιλιάδες τόνους τοξικής σκόνης από τις ανατινάξεις στο open pit, η… ανάπτυξη βιάζει και την πολιτιστική κληρονομιά. Ο λόγος για τον αρχαιολογικό χώρο των Σκουριών,

που η εταιρία Ελληνικός Χρυσός και οι πρόθυμοι υποστηρικτές της σε κυβερνήσεις και διοίκηση, επιχειρούσαν να υποβαθμίσουν και να τον κάνουν άβατο για όποιον αντιδρά στα σχέδιά τους.

Για χρόνια, με αυτοψίες – μαϊμού και κατά παραγγελία γνωματεύσεις, επιχειρούν να παραπλανήσουν ώστε να μην αποκαλυφθεί ότι στον χώρο των Σκουριών γινόταν μεταλλουργία ήδη από την αρχαιότητα. 

Το 2009 ανέτρεψαν τις εισηγήσεις της ΙΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, αλλά και της 10ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, κατά της εξόρυξης, με μια κατ’ ουσίαν επιφανειακή οπτική έρευνα και με μία γνωμάτευση που ήρθε από το πουθενά, χωρίς να την υπογράφει αρχαιολόγος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, και υποστήριζε ότι οι μεγάλες ποσότητες σκωριών (υπολειμμάτων μεταλλουργίας) που υπήρχαν στις Σκουριές, είχαν μεταφερθεί από αλλού! 

Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και ο τότε υπουργός Πολιτισμού Αντώνης Σαμαράς… αξιοποίησαν αυτά για να εγκρίνουν την Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και να δώσουν το πράσινο φως για την εγκατάσταση της εταιρίας Ελληνικός Χρυσός στην περιοχή, με τον όρο να γίνει σωστική ανασκαφή σε μία έκταση μόλις δύο στρεμμάτων, που τώρα βρίσκεται στο κέντρο του open pit ανάμεσα σε τεράστιους σωρούς μεταλλοφόρου υλικού που ήδη έχει εξορυχθεί και που εφάπτονται με το σημείο.

Επέτρεψαν δηλαδή να γίνουν εργασίες για τη διαμόρφωση του χώρου ανοιχτής εξόρυξης με τη χρήση βαρέων οχημάτων, χωρίς να ληφθούν μέτρα για την προστασία των αρχαίων.

Ο αρχαιολογικός χώρος όπως φωτοαποτυπώθηκε με εναέρια μέσα τον Αύγουστο του 2015. Ο αρχαιολογικός χώρος και γύρω-γύρω τόνοι χώματος

Επιστημονικές αποσιωπήσεις

Έξι χρόνια μετά, και αφού η Αρχαιολογική Υπηρεσία συντόνιζε τη σωστική ανασκαφή και ήλεγχε τις εργασίες της εταιρίας, με έναν μόνο αρχαιολόγο –το υπόλοιπο προσωπικό ήταν αμειβόμενο από την εταιρία Ελληνικός Χρυσός– αποκαλύπτεται ότι στο σημείο βρέθηκε εγκατάσταση αρχαίας μεταλλουργίας χαλκού του 2ου αιώνα π.Χ.

Τον Ιανουάριο 2015, είκοσι ημέρες πριν από τις εκλογές και ενώ η εταιρία άρχισε να εργάζεται νυχθημερόν στις Σκουριές, η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων ανακοινώνει ότι διέσωσε χάλκινα νομίσματα και τμήματα κεραμικής και ότι θεωρεί την εγκατάσταση, δηλαδή το αρχαίο μεταλλείο, ως μη διατηρητέο. 

Η εισήγηση αποσιωπά τα ευρήματα ανθρώπινης εγκατάστασης (κεραμική ροδίτικων αμφορέων κρασιού του 2ου αι. π.Χ., βαρίδια αρχαίων αργαλειών κ.ά.) για να πείσει ότι επρόκειτο για μια σύντομης διάρκειας ζωής εγκατάσταση μεταλλουργίας. 

Αποσιωπά, επίσης, την ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης εγκατάστασης που βρίσκεται σε απόσταση εκατοντάδων μέτρων από το πλησιέστερο ρέμα, που ήταν απαραίτητο για την ψύξη του μετάλλου και αποφεύγει εκκωφαντικά να συνδέσει τη συγκεκριμένη ανακάλυψη με τα υπόλοιπα στοιχεία που καταδεικνύουν ανθρώπινη δραστηριότητα στο όρος Κάκαβος κατά τους ιστορικούς χρόνους (σημεία που έχει υποδείξει η ΙΣΤ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων). 

Μάλιστα, στην πρόσφατη εναέρια φωτοαποτύπωση αποκαλύφθηκε και δεύτερο σημείο κοντά στο εργοστάσιο εμπλουτισμού, που φαίνεται να έχει ερευνηθεί και για το οποίο στην εισήγηση δεν αναφέρεται το παραμικρό.

Μπουλντόζα καταστρέφει τα μαγκανέζια –επιφανειακό χαλκούχο κοίτασμα– και ακριβώς από κάτω της βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος

Λύση στα… μουλωχτά

Είναι προφανής η προσπάθεια των συμφερόντων να καταστραφεί ο αρχαιολογικός χώρος, με τη μεταφορά κάποιων τμημάτων σε άλλο σημείο, ώστε να αρχίσουν οι ανατινάξεις στο open pit και η τελική φάση της εξόρυξης στις Σκουριές. Μάλιστα, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) επρόκειτο να συνεδριάσει ήδη από τις αρχές Νοεμβρίου του 2015 για να εγκρίνει κάτι τέτοιο.

Ήταν προφανής η μεθόδευση να καταστραφεί… νύχτα ο αρχαιολογικός χώρος, που απέχει λίγα χιλιόμετρα από τα αρχαία Στάγειρα, την πατρίδα του Αριστοτέλη, την ώρα που –το πιο εξωφρενικό– το 2016 αφιερώνεται διεθνώς σε αυτόν, υπό την αιγίδα της UNESCO. Ευτυχώς έγινε αντιληπτό από κατοίκους της Μεγάλης Παναγίας που πέτυχαν την αναβολή της συζήτησης.

Την περασμένη Τρίτη, ύστερα από τις παρεμβάσεις των κατοίκων, του Μορφωτικού Συλλόγου Μεγαλοπαναγιωτών Θεσσαλονίκης, του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Ρεβενικίων, του Δήμου Αριστοτέλη και της βουλευτού του ΣΥΡΙΖΑ Κατερίνας Ιγγλέζη, το ΚΑΣ αποφάσισε να μη λάβει απόφαση, μέχρις ότου δημοσιευτεί η οριστική απόφαση του ΣτΕ για την απόφαση Σκουρλέτη, που έδωσε προθεσμία ενός έτους στην εταιρία να κατασκευάσει την ειδική ημιβιομηχανική μονάδα για να κάνει επί τόπου δοκιμές για την ασφάλεια της μεθόδου ακαριαίας τήξης (flash smelting).

Κάτοικοι, πολιτιστικοί φορείς της ΒΑ Χαλκιδικής, οι επιτροπές αγώνα κατά της εξόρυξης και ο Δήμος Αριστοτέλη, σημειώνουν ότι ο κίνδυνος για τον αρχαιολογικό χώρο δεν έχει περάσει. 

Για το λόγο αυτό, καλούν σε εγρήγορση και ζητούν να γίνουν περαιτέρω έρευνες στην περιοχή, με σκοπό να κηρυχθεί ο αρχαιολογικός χώρος των Σκουριών μνημείο προστατευόμενο από το νόμο περί αρχαιοτήτων και πολιτιστικής κληρονομιάς.

 e-dromos.gr