Οι πολυεθνικές, οι πλούσιοι και το φορολογικό τρίγωνο των Βερμούδων

Μπορεί να ακούγεται εξωφρενικό, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό.
Τα χρήματα που γλυτώνουν με νόμιμο τρόπο οι πολυεθνικές, χρησιμοποιώντας "παράθυρα", από τη φοροαποφυγή για μία μόνο χρονιά, θα μπορούσαν να λύσουν-ή και να σβήσουν- το πρόβλημα του ελληνικού χρέους. Επίσης θα μπορούσαν να περιορίσουν το πρόβλημα της φτώχειας στον πλανήτη. Και φυσικά να ενισχύσουν προγράμματα υγείας όχι μόνο στις φτωχές χώρες, αλλά και στις πλούσιες, όπου δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι είναι αποκλεισμένοι ακόμα και από τις στοιχειώδεις υπηρεσίες υγείας.

Ακόμα και ο ΟΟΣΑ παραδέχεται πλέον ότι οι πολυεθνικές απολαμβάνουν 100-240 δισ. δολάρια τον χρόνο από νόμιμη φοροαποφυγή. 

Αυτό προκύπτει από μελέτη του διεθνούς οργανισμού, η οποία ολοκληρώθηκε αυτήν την εβδομάδα.

Αυτό όμως που είναι ενδεικτικό της υποκρισίας αφορά σε ανθρώπους που βρίσκονται στο τιμόνι των επιχειρηματικών κολοσσών που φοροαποφεύγουν. 

Έτσι, ενώ οι εταιρείες τους γλυτώνουν δισ. και πληρώνουν πανάκριβα την τεχνογνωσία της φοροαποφυγής, οι ίδιοι εμφανίζονται ως κοινωνικά ευαίσθητοι κάνοντας δωρεές σε αυτούς οι οποίοι θίγονται από τις πρακτικές που υιοθετούν.

Η επιχείρηση-φοροαποφυγή γίνεται φυσικά χρησιμοποιώντας στρατιές εμπειρογνωμόνων σε φορολογικά θέματα. 

Αυτοί εκμεταλλεύονται κενά μεταξύ της φορολογικής νομοθεσίας των διαφόρων χωρών για να γλυτώσουν φόρους. 

Αυτό έχει συχνά ως αποτέλεσμα τη διπλή μη φορολόγηση, που σημαίνει ότι τα κέρδη μετατοπίζονται μεταξύ των θυγατρικών, μέχρι να μηδενιστεί το ποσό του φόρου. 

Πρόκειται για τη στρατηγική της διάβρωσης και της μετατόπισης κερδών (BEPS), όπως την έχουν περιγράψει οι ειδικοί που ασχολούνται με το θέμα.

Για να το πούμε με απλά λόγια, χρησιμοποιώντας ένα πολύπλοκο δίκτυο θυγατρικών επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο, καταφέρνουν να "ταξιδεύουν" έσοδα και κόστος ώστε να διαμορφώνουν το τελικό οικονομικό αποτέλεσμα σε τέτοια επίπεδα, ώστε είτε να μην πληρώνουν καθόλου φόρο είτε να καταβάλλουν το ελάχιστο δυνατόν. 

Σε αυτό άλλωστε συμβάλλουν και οι διαφοροποιημένες φορολογικές πολιτικές που ακολουθούν, όχι μόνο οι λεγόμενοι «φορολογικοί παράδεισοι», αλλά και εύρωστες οικονομίες της Δύσης -και της Ευρώπης φυσικά- προκειμένου να προσελκύσουν κεφάλαια και επενδύσεις. 

Γι' αυτό άλλωστε οι ειδικοί που ασχολούνται με το θέμα το χαρακτηρίζουν ως φορολογικό «τρίγωνο των Βερμούδων».

 

Ο ΟΟΣΑ

Ο ΟΟΣΑ επεξεργάστηκε ένα σχέδιο ώστε να κλείσουν τα παράθυρα και να απαλειφθεί αυτό το τρίγωνο των Βερμούδων στους φόρους. 

Περισσότερες από 60 χώρες συμμετείχαν στην επεξεργασία των προτάσεων για μια περίοδο δύο ετών. 

Γράφτηκαν κείμενα σε περισσότερες από 12.000 σελίδες. 

Συμμετείχαν εμπειρογνώμονες από τα Ηνωμένα Έθνη, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις ομάδες εργασίας. 

Σύμφωνα με το σχέδιο μέτρων που έχει ετοιμαστεί, οι πολυεθνικές εταιρείες θα υποχρεούνται να δηλώνουν στοιχεία για τις θυγατρικές τους με τις φορολογικές διοικήσεις τους, συμπεριλαμβανομένων των εσόδων, των κερδών και του αριθμού των εργαζομένων τους, ώστε να πληρώνουν φόρους στις χώρες όπου γίνονται οι πωλήσεις.

Το σχέδιο του ΟΟΣΑ θα υποβληθεί για έγκριση από τους υπουργούς Οικονομικών των 20 μεγαλύτερων οικονομιών (G-20) κατά τη συνάντησή τους την επόμενη εβδομάδα και στη συνέχεια θα πάρει την τελική υπογραφή από τους ηγέτες της G20 κατά τη διάρκεια της συνόδου τους τον Νοέμβριο.

Παρ' όλα αυτά, ακόμα και οι ειδικοί θεωρούν ότι το σχέδιο που στοχεύει στον τερματισμό της διπλής μη φορολόγησης, με τον έλεγχο των παιγνιδιών τιμολόγησης και των άλλων μεθοδεύσεων που ακολουθούν οι πολυεθνικές και το πλέγμα των θυγατρικών τους, στο τέλος μπορεί να αποδειχθεί αναποτελεσματικό. 

Είναι σίγουροι ότι αργά ή γρήγορα είτε θα βρουν άλλα παραθυράκια είτε θα πείσουν τους υπεύθυνους να τους ανοίξουν... 

Αυτή η σιγουριά εκπορεύεται τόσο από τη γνώση της ισχύος -πολιτικής και οικονομικής- των πολυεθνικών όσο και από την πεποίθηση ότι πολλές από τις κυβερνήσεις που δημόσια εμφανίζονται να κατακεραυνώνουν τις πρακτικές αυτές θα εξακολουθήσουν, με πρόσχημα τον φορολογικό ανταγωνισμό, να προσφέρουν τα κατάλληλα εργαλεία για τη νόμιμη φοροαποφυγή των πολυεθνικών και των πλουσίων και των ισχυρών του πλανήτη. 

Άλλωστε, ήδη η ΜΚΟ Oxfam διατύπωσε ευθέως τις επιφυλάξεις της, τονίζοντας ότι δυστυχώς οι κυβερνήσεις των αδύνατων και των φτωχών δεν μπορούν -ακόμα και αν πραγματικά το επιθυμούσαν- να αποτρέψουν τους ισχυρούς από το να αποφεύγουν με νόμιμους ή νομιμοφανείς τρόπους να πληρώνουν τους φόρους που τους αναλογούν.

Αν μελετήσει κανείς με προσοχή όχι μόνο τη φοροαποφυγή, αλλά και τον τζίρο που γίνεται προκειμένου να πραγματοποιηθεί, θα αντιληφθεί ότι πρόκειται για άνισο αγώνα. 

Στην πραγματικότητα, μιλάμε για μία αγορά που μπορεί να προσεγγίζει και το μισό τρισ. τον χρόνο. 

Δηλαδή, αν κάποιος προσθέσει στα δισεκατομμύρια της φοροαποφυγής και τον τζίρο που γίνεται με τις αμοιβές των «ειδικών», των διαμεσολαβητών και όλων εκείνων που επωφελούνται από αυτήν την «εξαφάνιση» των κερδών, τότε συνειδητοποιεί ότι η φοροαποφυγή είναι μια τεράστια μπίζνα, παγκοσμίων διαστάσεων. 

 Άλλωστε η εμπλοκή τραπεζικών κολοσσών σε αυτήν την επιχείρηση είναι από μόνη της απόδειξη ότι εδώ δεν μιλάμε για πενταροδεκάρες. 

Κοντολογίς, πρόκειται για μια οικονομική δραστηριότητα, το μέγεθος της οποίας υπερβαίνει τους προϋπολογισμούς, όχι μόνο μεμονωμένων χωρών, αλλά ολόκληρων ομάδων χωρών.

Αν το καλοσκεφτεί κανείς, ο αγώνας κατά της νόμιμης φοροαποφυγής παραπέμπει στη βιβλική μάχη του Δαβίδ με τον Γολιάθ. 

Από τη μια πλευρά, όλοι οι οικονομικοί κολοσσοί του πλανήτη, οι περισσότεροι από τους οποίους δρουν με την υποστήριξη και την αρωγή των κυβερνήσεων των κρατών όπου έχουν την έδρα τους. 

Από την άλλη, δισεκατομμύρια ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη, φτωχοί, αποκλεισμένοι από κοινωνικές παροχές αλλά και από τις στοιχειώδεις υπηρεσίες υγείας, που αρκετά συχνά εκπροσωπούνται από διεφθαρμένες και αυταρχικές κυβερνήσεις ή από ηγεσίες που ουσιαστικά καλούνται να διαχειριστούν τεράστια οικονομικά προβλήματα. 

Άλλωστε, ακόμα και διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί παραδέχονται ότι στο πάρτι της φοροαποφυγής συμμετέχουν όλοι οι ισχυροί: εταιρείες τεχνολογίας, φαρμακευτικές εταιρείες, όμιλοι ιατρικών συσκευών, τράπεζες, εμπορικοί κολοσσοί, ακόμα και πολυεθνικές των fast food. 

Και στην αντίπερα όχθη, κράτη που καίγονται για κεφάλαια, για επενδύσεις, για πόρους. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να κατανοήσει ότι πρόκειται για άνισο αγώνα με σχεδόν προδιαγεγραμμένη κατάληξη.

Και όλα δείχνουν ότι η σύγχρονη τεχνολογία, η οποία επιτρέπει τόσο την άμεση μεταφορά κεφαλαίων όσο και την αποσύνδεση της παραγωγής από την εμπορεία, απλώς θα περιορίσει το πρόβλημα. 

Πρόσφατα αποκαλύφθηκε εταιρία τηλεπικοινωνιών, η οποία, σύμφωνα με το Reuters, κατάφερε να εξασφαλίσει περισσότερα από 540 εκατομμύρια ευρώ αφορολόγητα, αξιοποιώντας θυγατρική στο Λουξεμβούργο που αγόραζε συσκευές και τις πωλούσε σε εταιρείες του ομίλου σε όλη την Ευρώπη. 

Και ακόμα πιο δύσκολα είναι τα πράγματα με τις δραστηριότητες που στηρίζονται στο ηλεκτρονικό εμπόριο, καθώς στην πραγματικότητα το μοναδικό στοιχείο που έχει σταθερή γεωγραφική βάση είναι η διεύθυνση του καταναλωτή που αγοράζει το προϊόν.

Γνωρίζοντας όλα αυτά, δεν χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να συνειδητοποιήσει το μέγεθος της υποκρισίας των πρωταγωνιστών, οι οποίοι από τη μία πλευρά γλυτώνουν δισ. φόρων και επίσης θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν δράσεις κατά της φτώχειας, ενώ από την άλλη εμφανίζονται ως δωρητές και ευεργέτες...

 Γιάννης Σιώτος - ΑΥΓΗ