Χαλκιδική. Σεισμική επικινδυνότητα και "ανθρώπινες κατασκευές" μεταλλείων

...και video. ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ / ΔΙΑΔΩΣΤΕ ΤΟ

Ενώ παρακολουθούμε με δέος το συνεχιζόμενο δράμα της Κεφαλλονιάς, ας θυμηθούμε τη δήλωση του γνωστού σεισμολόγου  Γεράσιμου Χουλιάρα: "Οι σεισμοί δεν σκοτώνουν, οι ανθρώπινες κατασκευές σκοτώνουν", από συνέντευξη του στο Δημήτρη Κωνσταντάρα (εδώ) σχετικά με τα μεταλλεία της Χαλκιδικής.

Αριστερά (κλικ για μεγέθυνση) ΧΑΡΤΗΣ 1, Papazachos and Papaioannou, 1997: Σύμφωνα με τον χάρτη και τον σχετικό πίνακα (εδώ), η περίοδος επανάληψης σεισμών μεγέθους Μ=6,3 στο παραλληλόγραμο #35 που περιλαμβάνει την Ιερισσό και την περιοχή των μεταλλείων είναι 18 χρόνια

Η Χαλκιδική είναι μία από τις 7-8 περιοχές της Ελλάδας που έχουν «δώσει» σεισμούς 7 Ρίχτερ. Η σεισμικότητά της >>>
 



δεν συγκρίνεται ασφαλώς με αυτήν της Κεφαλλονιάς που είναι μια μοναδική περίπτωση στον Ευρωπαϊκό χώρο. 
Το νησιωτικό σύμπλεγμα Λευκάδας- Ιθάκης- Κεφαλλονιάς- Ζακύνθου είναι η μόνη περιοχή στην Ελλάδα που ανήκει στην τρίτη ζώνη, της υψηλότερης σεισμικής επικινδυνότητας (ο χάρτης εδώ). 

Η Κεφαλλονιά μετά τον φονικό σεισμό του 1953 θωρακίστηκε αντισεισμικά με τον οικοδομικό κανονισμό του 1959. 

Το αποτέλεσμα ήταν ότι τα σπίτια της και τα δημόσια κτίρια άντεξαν τους δυο σεισμούς των ± 6 Ρίχτερ και την πλειάδα των μικρότερων σεισμών των τελευταίων δυο εβδομάδων. «Αντεξαν», δηλαδή δεν σκότωσαν, ωστόσο υπέστησαν σοβαρότατες ζημίες και πολλά καταστράφηκαν ολοσχερώς.

ΟΜΩΣ: οι «ανθρώπινες κατασκευές» της Κεφαλλονιάς είναι μόνο σπίτια και δημόσια κτίρια. Η σεισμογόνος Χαλκιδική έχει ή θα έχει ανθρώπινες κατασκευές που ΚΑΝΕΙΣ δεν θα διανοούνταν ΠΟΤΕ να φτιάξει στην Κεφαλλονιά.

Ενεργά σεισμικά ρήγματα της Ανατολικής Χαλκιδικής

ΧΑΡΤΗΣ 2, Σεισμοτεκτονική Μελέτη του Α.Π.Θ. για την ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ, 
Παράρτημα Χ της ΜΠΕ. Οι εγκαταστάσεις της εταιρείας και τα ρήγματα Στρατωνίου και Γοματίου (έντονες κόκκινες γραμμές).

Η ΒΑ Χαλκιδική ανήκει στη δεύτερη ζώνη σεισμικής επικινδυνότητας. 

Διατρέχεται από το σεισμικό ρήγμα Στρατωνίου-Βαρβάρας, ένα «ενεργό ρήγμα-τέρας», όπως το έχει χαρακτηρίσει ο κ. Χουλιάρας, μήκους μεγαλύτερου των 30 χλμ. το οποίο έχει δώσει στο όχι και τόσο μακρυνό παρελθόν, το 1932, το «σεισμό της Ιερισσού» των 7,0 Ρίχτερ με πάνω από 160 νεκρούς. 

Όπως φαίνεται στο ΧΑΡΤΗ 2, το ρήγμα-τέρας περνάει ΜΕΣΑ από τις Μεταλλευτικές Εγκαταστάσεις Στρατωνίου, ακριβώς δίπλα από το υφιστάμενο εργοστάσιο εμπλουτισμού και δίπλα από το υφιστάμενο φράγμα απόθεσης μεταλλευτικών αποβλήτων «Καρακόλι». 

Επίσης διέρχεται ΜΕΣΑ  από το εν λειτουργία υπόγειο μεταλλείο Μαύρες Πέτρες, που εξορύσσει μόλυβδο και ψευδάργυρο κάτω από τον δομημένο οικισμό της Στρατονίκης. Η επιφανειακή εκδήλωση του ρήγματος είναι ορατή στο δρόμο που περνάει δίπλα από το Καρακόλι και τις λίμνες «Σεβαλιέ» και στην περιοχή των καθιζήσεων της Στρατονίκης.

Δεύτερο μεγάλο ενεργό ρήγμα της περιοχής είναι το ρήγμα Γοματίου – Μεγάλης Παναγίας μήκους 15,5 χλμ. Σύμφωνα με τη μελέτη του Α.Π.Θ., μπορεί να δώσει σεισμό μεγέθους Μ=6,6 R. Έχει ήδη δώσει το 1933 το μεγαλύτερο μετασεισμό του «επτάρη» σεισμού του 1932, μεγέθους M=6,3. Το επίκεντρο του σεισμού του 1933 φαίνεται στον ΧΑΡΤΗ 3 από τη μελέτη του Α.Π.Θ. να είναι ανησυχητικά κοντά στις Σκουριές (κόκκινο αστέρι).

Χάρτης 3

Υπόγειο μεταλλείο που διαπερνά ένα σεισμικό ρήγμα-τέρας

Στην τηλεοπτική «Ζούγκλα» της 21/3/2013,  περήφανος νεαρός μεταλλειολόγος της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ αμφισβήτησε  το σεισμολόγο κ. Χουλιάρα σχετικά με την σεισμική επικινδυνότητα του υπόγειου μεταλλείου (δείτε εδώ το βίντεο στο 45:40 – 48:45). 

«Σε περίπτωση σεισμού οι σήραγγες είναι το πιο ασφαλές μέρος που  μπορείς να σταθείς» είπε. 

Μάλιστα. 

Σύμφωνα με τη μελέτη του Α.Π.Θ., από το ρήγμα του Στρατωνίου μπορούμε να περιμένουμε μέσο μέγεθος σεισμού μέχρι και Μ=6.8. 

Η μέγιστη κατακόρυφη μετατόπιση εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσει μέχρι MVD=145 cm. Ενάμιση μέτρο κατακόρυφη μετατόπιση! Πιθανή  ζώνη επιφανειακών παραμορφώσεων ± 20 m εκατέρωθεν του χαρτογραφημένου ίχνους του ρήγματος! 

Μακάρι να αισθάνονται και να είναι πραγματικά ασφαλείς οι εργαζόμενοι εκεί κάτω. 

Ο σεισμολόγος  πάντως είναι σαφής (απόσπασμα από τη συνέντευξη εδώ):

«Μα είναι πολύ ανόητο όλο αυτό εκ μέρους του. Είναι προσωπική του άποψη. Δεν τον γνωρίζω. Αλλά είναι φυσιολογικό γιατί είναι εργαζόμενος εκεί. Είναι εξαρτώμενος από το χρήμα ο συγκεκριμένος όπως και οι υπόλοιποι στην ίδια εκπομπή. Εργάζονται στην εταιρεία, τους καταλαβαίνω.

Εγώ γυρεύω να μάθω εάν ένα τέτοιο επικίνδυνο ρήγμα όπου γίνεται ένα τεράστιο έργο, παρακολουθείται σεισμολογικά. Όλη η περιοχή. Ξέρουμε ότι έχουν συμβεί πάρα πολλές φορές θανατηφόρα ατυχήματα από σεισμούς σε ορυχεία. Προ ημερών έγινε σεισμός 4,7 στην Πολωνία και ήταν 19 άνθρωποι, μεταλλωρύχοι μέσα στο ορυχείο. Από ένα 4,7 (εδώ η είδηση). Όταν μιλάμε για περιοχή που έχει «δώσει» 7 Ρίχτερ, δεν μπορούμε να είμαστε ήσυχοι. Και επειδή οι σεισμοί δεν σκοτώνουν, οι ανθρώπινες κατασκευές σκοτώνουν, εμένα με ενδιαφέρει εάν είναι κατάλληλα κατασκευασμένο το ορυχείο και αν είναι εξασφαλισμένη η ασφάλεια των εργαζομένων. Στα ορυχεία πλέον μπαίνουν ανιχνευτές, σεισμόμετρα οπότε πριν γίνει κάποια κατολίσθηση, μετατόπιση μέσα στο ορυχείο, το βλέπουμε εγκαίρως. Προσπάθησα να πληροφορηθώ από τους εργαζόμενους αν υπάρχει σεισμογραφικό δίκτυο μέσα στο ορυχείο αλλά δεν γνώριζαν τίποτα. Μα μπορείς να κάνεις απλά σχέδια πάνω σε ένα ρήγμα;».

Όμως ας απαντήσουν και σε αυτό οι περήφανοι μεταλλειολόγοι της εταιρείας:  

Τα σπίτια της Στρατονίκης που είναι ΗΔΗ κομματιασμένα από την καταπόνηση των εκρήξεων κάτω από τα θεμέλιά τους επί 13 συνεχή χρόνια θα αντέξουν τις επιπτώσεις ενός σεισμού που είναι ΒΕΒΑΙΟ ότι θα συμβεί; 

Και τι ξέρουν άραγε οι μεταλλειολόγοι για τη στατική επάρκεια οικοδομών;

Σε αυτήν την υψηλής σεισμικότητας περιοχή, το «Επενδυτικό Σχέδιο» της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ προβλέπει μέσα στα επόμενα χρόνια την κατασκευή μιας σειράς έργων που μόνο αίσθημα ασφάλειας δεν εμπνέουν. Έχουμε και λέμε:

Α. Φράγματα “Καρατζάς” και “Λοτσάνικο”στις Σκουριές

Τα δυο φράγματα «βαρύτητας» (χωμάτινα) της εταιρείας Ελληνικός Χρυσός στις Σκουριές αποτελούν πρωτοφανή για την Ελλάδα τεχνικά έργα ανάλογα σε μέγεθος με το φράγμα Κρεμαστών της ΔΕΗ, ένα από τα μεγαλύτερα την Ευρώπη. 

Παραθέτουμε κάποια τεχνικά στοιχεία των φραγμάτων από τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ. 

Οι τεχνικοί θα καταλάβουν. Και θα τρομάξουν.

• Θα έχουν το εξωφρενικό, παράλογο και επικίνδυνο ύψος στον άξονα 150 μ., μέγιστο πλάτος βάσης 560 μ. και όγκο 8,64 κ.μ.
• Θα εδράζονται σε έδαφος κατακερματισμένο, με εξαιρετικά έντονο ανάγλυφο κλίσεων περίπου 19% .
• Θα συγκρατούν (αθροιστικά) 76 εκατ. τόνους τελμάτων (αποβλήτων) εμπλουτισμού με τη μορφή «πάστας», υγρασίας 28%. Η πάστα αυτή, εντελώς ατεκμηρίωτα, θεωρείται «στερεή», απόλυτα απαραμόρφωτη και απόλυτα  στεγανή!
• Τα τέλματα ειδικού βάρους >1,5 πίσω από το φράγμα θα είναι τοποθετημένα όχι σε επίπεδη αλλά σε ΚΕΚΛΙΜΕΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ, με κλίση 12% και υψομετρική διαφορά 230 μ. από τη στέψη του φράγματος! Η επιλογή της κεκλιμένης απόθεσης είναι αναγκαστική «λύση» για τον πολλαπλασιασμό της χωρητικότητας των χώρων απόθεσης, αυξάνει όμως υπέρμετρα την πιθανότητα καταστροφικής αστοχίας.
• Τα φράγματα θα βρίσκονται ανάμεσα στα δυο ενεργά σεισμικά ρήγματα Στρατωνίου-Βαρβάρας και Γοματίου-Μ.Παναγίας, σε ίση απόσταση μόλις 5 χλμ από το καθένα.
• Θα βρίσκονται σε πολύ μικρή απόσταση από το ανοικτό όρυγμα και το υπόγειο μεταλλείο των Σκουριών όπου θα πραγματοποιούνται επί 30 χρόνια ισχυρές σειρές καθημερινών εκρήξεων (12,5 τόνοι/ημέρα κατά την περίοδο της μέγιστης παραγωγής). Το φαινόμενο του «ερπυσμού», της επιπόνησης δηλαδή του σώματος του φράγματος και των αποβλήτων από τις συνεχείς δονήσεις ή μικροδονήσεις, ούτε αναφέρεται ούτε εξετάζεται. Να προσθέσουμε στην επιπόνηση από ερπυσμό και μια σεισμική επιπόνηση;

Kίνδυνος πρόκλησης σεισμικού φαινομένου

Επιπλέον, στη ΜΠΕ δεν έχει αντιμετωπισθεί η περίπτωση πρόκλησης σεισμικού φαινομένου από την επιφόρτιση του εδάφους έδρασης ενός φράγματος που έχει τα χαρακτηριστικά που προαναφέρθηκαν και της απόθεσης αποβλήτων με ειδικό βάρος >1,5. 

Μια και έγινε ήδη παραλληλισμός αυτών των φραγμάτων με το φράγμα της λίμνης Κρεμαστών, αναφέρουμε ότι στις 5 Φεβρουαρίου 1966 εκδηλώθηκε κοντά στη λίμνη των Κρεμαστών σεισμός 6,2 R από τον οποίο σκοτώθηκε ένα άτομο και τραυματίστηκαν 60. 

Οι κατολισθήσεις που συνόδευσαν την σεισμική δόνηση κατέστρεψαν περίπου 750 σπίτια στην Ευρυτανία ενώ 7.050 σπίτια έπαθαν μη επισκευάσιμες βλάβες. Πριν και μετά από τον κύριο σεισμό προηγήθηκαν προσεισμοί (μεγαλύτερος 4.7 R ) και μετασεισμοί (μεγαλύτερος 5.3 R). Η σεισμική ακολουθία ξεκίνησε μετά την πλήρωση της τεχνητής λίμνης του φράγματος των Κρεμαστών στον ποταμό Αχελώο. 

Μελέτη έδειξε ότι οι σεισμοί σχετίζονται με την φόρτωση της τεχνητής λίμνης.

Οι «ανθρώπινες κατασκευές» μπορεί να «σκοτώνουν» τους ανθρώπους ή το περιβάλλον. 

Τα παραπάνω περιλαμβάνονται σε έγγραφο με τίτλο «ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΣΤΑΤΙΚΗΣ / ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΤΩΝ ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΚΑΡΑΤΖΑ ΚΑΙ ΛΟΤΣΑΝΙΚΟΥ ΣΤΙΣ ΣΚΟΥΡΙΕΣ» που έχει καταθέσει το «Παρατηρητήριο» στην αρμόδια για την έγκριση των Τεχνικών Μελετών Διεύθυνση Μεταλλευτικών και Βιομηχανικών Ορυκτών/ΥΠΕΚΑ. Στο έγγραφο συζητώνται και άλλα θέματα όπως: α) οι επιπτώσεις στην υδρολογία της περιοχής από την οριστική κατάργηση δυο μεγάλων ορεινών ρεμάτων για να μετατραπούν σε τέλματα αποβλήτων β) η υδραυλική προστασία των φραγμάτων γ) η επαρκεια των φραγμάτων για τον όγκο των αποβλήτων που θα παραχθούν κ.α.

Β. Υπόγεια στοά Μαντέμ Λάκκου – Ολυμπιάδας, μήκους 8,8 χλμ, συγκρίσιμη σε μήκος με τη δίδυμη σιδηροδρομική σήραγγα του Καλλίδρομου όρους (9 χλμ) που θα είναι η μεγαλύτερη της χώρας. Μέση κλίση 11%, τρομακτικά υψηλή, ειδικά για την κίνηση υπερφορτωμένων βαρέων οχημάτων. Σχετικό άρθρο εδώ.

Γ. Χώρος Απόθεσης ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ Αποβλήτων Κοκκινόλακκα, χωρητικότητας 10,5 εκατ. κ.μ. αποβλήτων, ακριβώς δίπλα από το σεισμικό ρήγμα Στρατωνίου-Βαρβάρας. Σε απόσταση 500 μ από τα πρώτα σπίτια του Στρατωνίου και 2 χιλιόμετρα από τη θάλασσα.  Σχετικό άρθρο εδώ.

Δ. Συγκρότημα εργοστασίων εμπλουτισμού – μεταλλουργίας flash smelting – παραγωγής θειϊκού οξέως, δίπλα στο χώρο απόθεσης Κοκκινόλακκα και ΕΠΑΝΩ στο γνωστό ρήγμα… Όπως έχουμε πει πολλές φορές, ΑΝ ποτε κατασκευαστεί αυτή η μεταλλουργία… Σχετικό άρθρο εδώ.

Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με τον Ελληνικό Αντισεισμικό Κανονισμό του 2000 παρ. 5.1.2:

«Εν γένει δεν επιτρέπεται η δόμηση κτισμάτων σπουδαιότητας Σ2, Σ3 και Σ4 στην άμεση γειτονία σεισμοτεκτονικών ρηγμάτων που θεωρούνται σεισμικώς ενεργά.
Σε περιπτώσεις στις οποίες συντρέχουν ειδικοί λόγοι δόμησης στην άμεση γειτονία σεισμοτεκτονικών ρηγμάτων που θεωρούνται σεισμικώς ενεργά η δόμηση επιτρέπεται μόνον ύστερα από ειδική σεισμική-γεωλογική-γεωτεχνική-στατική μελέτη. Στη μελέτη αυτή θα διερευνώνται οι επιπτώσεις της γειτνίασης του ρήγματος και θα λαμβάνονται μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους».

Ενα τέτοιο εργοστάσιο ανήκει στην κατηγορία Σ3 και δεν θα είναι «στην άμεση γειτονία», θα είναι ΑΚΡΙΒΩΣ ΕΠΑΝΩ! Όπως προαναφέρθηκε, σε περίπτωση σεισμού μεγέθους M=6,8 η μέλέτη του Α.Π.Θ. πιθανολογεί «ζώνη επιφανειακών παραμορφώσεων ± 20 m εκατέρωθεν του χαρτογραφημένου ίχνους του ρήγματος». Εκεί ακριβώς θα βρίσκεται το εργοστασιακό συγκρότημα … το οποίο όμως δεν θα πάθει τίποτα αφού θα έχουν ληφθεί «μέτρα»! Και από κάτω το Στρατώνι.

Μετά από όλα αυτά, ας κοιμηθούν ήσυχοι οι ιθαγενείς της Χαλκιδικής με τη βεβαιότητα ότι η ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ και η Ελληνική Διοίκηση τους προσέχουν…

Διαβάστε: «Οι σεισμοί δεν σκοτώνουν, οι ανθρώπινες κατασκευές σκοτώνουν. Αλλά το χρήμα τα κάνει όλα εύκολα».

Δείτε το βίντεο: Συνέντευξη του Γεράσιμου Χουλιάρα στο Δημήτρη Κωνσταντάρα για τη «Σεισμική επικινδυνότητα των μεταλλείων της Χαλκιδικής». 

Τον ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΘΕΡΜΑ που ανέδειξε το θέμα!

antigoldgr.org